Cơ chế Phát triển Sạch - CDM là gì?
Cơ chế Phát triển Sạch (Clean Development Mechanism – CDM) nổi lên như một công cụ đột phá được thiết lập theo Nghị định thư Kyoto. CDM không chỉ khuyến khích đầu tư vào các dự án giảm phát thải tại các nước đang phát triển, mà còn tạo ra một cơ chế linh hoạt để các nước phát triển đạt được mục tiêu cắt giảm của mình, qua đó thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang một nền kinh tế carbon thấp trên phạm vi toàn cầu.
Cơ chế Phát triển Sạch - CDM là gì?
Cơ chế Phát triển Sạch (Clean Development Mechanism - CDM) là một trong những công cụ quan trọng được thiết lập theo Nghị định thư Kyoto (một hiệp ước quốc tế thuộc Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu – UNFCCC). Mục tiêu chính của CDM là hỗ trợ giảm phát thải khí nhà kính (GHG) trên phạm vi toàn cầu, đồng thời thúc đẩy phát triển bền vững ở các nước đang phát triển.
Nhìn chung, CDM góp phần thúc đẩy phát triển bền vững ở các nước đang phát triển, đồng thời cho phép các nước phát triển đạt được mục tiêu giảm lượng phát thải khí nhà kính một cách hiệu quả – không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn hữu ích cho việc bảo vệ môi trường.
Mục tiêu kép của CDM
CDM được thiết kế với hai mục tiêu song song và bổ trợ lẫn nhau:
Hỗ trợ các nước đang phát triển đạt được sự phát triển bền vững. Điều này được thực hiện thông qua việc khuyến khích đầu tư vào các dự án giảm phát thải và tăng cường hấp thụ khí nhà kính tại các quốc gia này.
Hỗ trợ các nước phát triển đạt được các mục tiêu giảm phát thải ràng buộc của họ một cách hiệu quả về chi phí. Các nước phát triển có thể mua các tín chỉ giảm phát thải được chứng nhận (Certified Emission Reductions - CERs) được tạo ra từ các dự án CDM tại các nước đang phát triển, và sử dụng các tín chỉ này để bù đắp cho một phần lượng phát thải của chính họ. Mỗi CER tương đương với 1 tấn CO2 được giảm hoặc hấp thụ.
CDM mang lại lợi ích gì cho doanh nghiệp Việt Nam?
CDM là cơ chế duy nhất mà Việt Nam có thể tham gia trong chương trình giảm khí thải nhà kính. Trường hợp của Việt Nam, một dự án CDM được triển khai với kinh nghiệm kỹ thuật, vốn đầu tư, nhân lực của nước phát triển trên cơ sở được Việt Nam hỗ trợ triển khai tại Việt Nam.
Một dự án CDM đi vào hoạt động thì sản phẩm của nó sẽ là các CER và lợi nhuận sẽ thu được từ việc mua bán, trao đổi các CER này. Việc phân chia lợi nhuận được thỏa thuận giữa các bên tham gia (đơn vị đầu tư của nước phát triển, đơn vị đầu tư của Việt Nam và các bên liên quan khác nếu có). Như vậy, thông qua CDM, các doanh nghiệp Việt Nam có thể nhận được sự hỗ trợ của các nước phát triển về vốn đầu tư, công nghệ tiên tiến.
Các lĩnh vực hoạt động quốc tế
Các lĩnh vực hoạt động của dự án CDM được quốc tế chấp nhận hiện nay bao gồm:
- Lĩnh vực năng lượng: nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, chuyển đổi nhiên liệu và sử dụng năng lượng tái tạo (gió, năng lượng mặt trời, thủy năng, sinh khối, ...)
- Thu hồi khí metan từ các bãi chôn lấp rác thải sinh hoạt, từ hoạt động khai thác dầu khí ...
- Giao thông: đưa vào sử dụng giao thông công cộng, đường sắt hạng nhẹ ...
- Trồng mới và tái trồng rừng: trồng mới và tái trồng rừng thương mại, trồng cây ở cấp cộng đồng/xã...
Ỏ Việt Nam, các dự án CDM được phát triển ở quy mô nhỏ, dưới dạng dự án thu hồi khí metan (CH4) từ các bãi chôn lấp rác sinh hoạt tại các thành phố lớn (thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Thanh Hóa...), thu hồi khí CH4 và CO2 từ hoạt động khai thác than và dầu khí.
Doanh nghiệp nào có thể đăng ký thực hiện CDM
Không phải tất cả các doanh nghiệp đều có thể tham gia thiết lập và triển khai một dự án CDM. Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thiết lập một danh sách các ngành có tiềm năng thực hiện CDM bao gồm các ngành: giao thông vận tải; tái tạo và cải thiện hiệu quả năng lượng; xử lý tiêu hủy chất thải; xây dựng; trồng và tái tạo rừng; các hoạt động sản xuất phát sinh các khí nhà kính.
Kết luận
CDM không chỉ tạo ra một thị trường carbon toàn cầu sôi động mà còn chứng minh rằng hợp tác đa phương và các cơ chế thị trường có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đầu tư vào các dự án giảm phát thải và hỗ trợ phát triển bền vững. Những bài học kinh nghiệm từ CDM vẫn còn nguyên giá trị, là nền tảng quan trọng cho việc phát triển các công cụ tài chính và cơ chế hợp tác mới trong khuôn khổ Thỏa thuận Paris, hướng tới một tương lai không phát thải ròng.
