Định giá carbon là gì? Xu hướng phát triển định giá carbon hiện nay

Định giá carbon là một cơ chế đặt giá lên lượng khí thải carbon, khiến cho việc gây ô nhiễm trở nên đắt đỏ hơn. Điều này tạo ra động lực tài chính để các doanh nghiệp và cá nhân giảm lượng khí thải của họ, đồng thời khuyến khích đầu tư vào các công nghệ sạch và năng lượng tái tạo. Bài viết này NAAN sẽ đi sâu vào khái niệm định giá carbon, các hình thức khác nhau của nó, cũng như vai trò quan trọng của nó trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.

Định giá carbon là gì?

Định giá carbon là một cơ chế kinh tế được thiết kế để giảm phát thải khí nhà kính (GHG) bằng cách đặt một mức giá lên lượng khí thải carbon dioxide (CO2) và các loại khí nhà kính khác. Mục tiêu chính là khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân giảm lượng khí thải của họ bằng cách làm cho việc phát thải trở nên đắt đỏ hơn.

Hiện có các công cụ định giá carbon chính được nhiều quốc gia áp dụng như:

ETS (Hệ thống giới hạn và thương mại) giới hạn tổng mức phát thải khí nhà kính và cho phép những ngành có lượng phát thải thấp bán phụ cấp của họ cho các nhà phát thải lớn hơn. Bằng cách tạo ra cung và cầu cho phép phát thải, ETS thiết lập giá thị trường cho phát thải khí nhà kính.

RBCF (Tài chính khí hậu dựa trên kết quả) là một phương pháp tài chính sáng tạo, trong đó việc giải ngân vốn được gắn liền với việc đạt được các kết quả cụ thể trong việc giảm thiểu biến đổi khí hậu hoặc thích ứng với nó. Nhiều chương trình của RBCF nhằm mục đích mua các mức giảm phát thải khí nhà kính đã được xác minh đồng thời giảm nghèo, cải thiện khả năng tiếp cận năng lượng sạch và mang lại lợi ích cho sức khỏe và cộng đồng.

Thuế carbon: Chính phủ đặt ra một mức thuế cố định mà những cơ sở phát thải phải trả cho mỗi tấn phát thải khí nhà kính mà họ thải ra khí quyển. Tuy nhiên, khác với hệ thống giao dịch phát thải (Emission Trading System/Scheme – ETS), thuế carbon sẽ được chính phủ đưa ra với một mức giá cố định và lộ trình tăng thuế cũng như các quy tắc điều chỉnh thuế suất được xác định rõ ràng. Mặc dù vậy, kết quả giảm phát thải của công cụ này không được xác định trước do không đặt ra mức giới hạn phát thải cho các đơn vị chịu thuế.

>>> Xem thêm: Tăng cường quản lý tín chỉ carbon để giảm phát thải thành công

Xu hướng phát triển định giá carbon

Định giá carbon là một phần quan trọng trong chính sách cần thiết để vừa đáp ứng các mục tiêu của Thỏa thuận Paris vừa hỗ trợ tăng phát thải thấp. Các sáng kiến ​​toàn cầu bao gồm: Thử thách định giá carbon toàn cầu (do Canada khởi xướng), Tổ chức quốc tế Đối tác hành động carbon, Liên hiệp các Bộ trưởng tài chính cho hành động khí hậu, Lực lượng đặc nhiệm do Tổ chức Thương mại Thế giới lãnh đạo về định giá carbon và Đối tác Triển khai thị trường của WB tiếp tục công việc hỗ trợ hợp tác quốc tế về phát triển và thực hiện định giá carbon trên toàn thế giới. Nhiều tiến triển lớn về tiềm năng giao dịch khí thải nội địa tại Brazil và Thổ Nhĩ Kỳ cùng với các hệ thống hiện có trên khắp Châu Á, Bắc Mỹ và Châu Âu tạo ra mức doanh thu kỷ lục trong năm 2023 bất chấp điều kiện kinh tế khó khăn.

Bằng cách kết hợp các chi phí xã hội vào việc ra quyết định kinh tế, định giá carbon là một chính sách can thiệp quan trọng có thể giúp giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và đem lại nhiều lợi ích rộng lớn hơn về môi trường, tài chính và xã hội. Việc định giá có thể được thực hiện thông qua một loạt các công cụ với nhiều thiết kế chính sách khác nhau để đáp ứng mục tiêu và bối cảnh trong nước. 

Định giá carbon đã tăng lên ở các quốc gia thu nhập trung bình. Cụ thể, Indonesia triển khai ETS cho nhà máy sử dụng than đá vào đầu năm 2023, Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố tại COP28 về kế hoạch triển khai giai đoạn thử nghiệm kéo dài hai năm của ETS cho lĩnh vực năng lượng và công nghiệp vào tháng 10/2024. Ấn Độ cũng đã thông qua cơ sở pháp lý cho thị trường carbon (bao gồm ETS) vào năm 2022 và đã thiết lập khuôn khổ định chế cho hệ thống trong đó phác thảo vai trò và trách nhiệm của các cơ quan quản lý khác nhau.

Mặc dù còn nhiều trở ngại nhưng vẫn có động lực ổn định để thực hiện định giá carbon ở cấp địa phương. Một nửa các công cụ định giá carbon được thiết lập trong ba năm trở lại đây được thực hiện ở cấp địa phương. Định giá carbon địa phương ở Canada đã chứng kiến ​​sự hợp nhất với hệ thống chính sách liên bang và hiện đang được áp dụng thêm ở bốn tỉnh. Tại Hoa Kỳ, một số bang đã đình chỉ hoặc rút khỏi việc định giá carbon, trong khi các bang khác đạt được tiến bộ trong việc ban hành mới hoặc mở rộng các công cụ định giá carbon hiện có.

Kết luận:

Định giá carbon không chỉ là một công cụ kinh tế, mà còn là một phần quan trọng trong nỗ lực toàn cầu nhằm giảm thiểu biến đổi khí hậu. Bằng cách đặt giá lên lượng khí thải carbon, chúng ta tạo ra một động lực mạnh mẽ để các doanh nghiệp và cá nhân chuyển đổi sang các phương thức sản xuất và tiêu dùng bền vững hơn.