Quy trình kiểm định lò hơi ra sao?
Nồi hơi với khả năng tạo ra nguồn năng lượng nhiệt dồi dào nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro cháy nổ cao nếu không được kiểm soát chặt chẽ, đòi hỏi một quy trình kiểm tra kỹ thuật định kỳ và nghiêm ngặt. Bài viết này NAAN sẽ cùng bạn tìm hiểu về lợi ích, quy trình kiểm định lò hơi giúp bạn đọc có cái nhìn toàn diện hơn về hoạt động thiết yếu này.
Rủi ro khi không kiểm định lò hơi?
Nguy cơ tai nạn, cháy nổ
Nổ lò hơi: Khi lò hơi không được kiểm định định kỳ, các bộ phận bên trong (thân lò, ống dẫn, mối hàn...) có thể bị ăn mòn, mài mòn, hoặc xuống cấp mà không được phát hiện kịp thời. Khi áp suất vượt quá giới hạn chịu đựng của vật liệu đã suy yếu, lò hơi có thể phát nổ. Vụ nổ lò hơi giải phóng một lượng năng lượng khổng lồ, gây ra sóng xung kích, mảnh vỡ văng xa và bỏng hơi nước nghiêm trọng, dẫn đến thiệt hại về người.
Bỏng do hơi nước hoặc nhiệt độ cao: Rò rỉ hơi nước từ các mối nối, van, hoặc đường ống bị hỏng do không được kiểm tra có thể gây bỏng nặng cho người vận hành và nhân viên. Nhiệt độ cao tỏa ra từ các bộ phận không được cách nhiệt tốt cũng là một nguy cơ bỏng.
Ngộ độc khí: Nếu lò hơi sử dụng nhiên liệu hóa thạch, rò rỉ khí thải (ví dụ CO) do hệ thống ống khói bị hư hỏng hoặc vận hành sai có thể gây ngộ độc cho người lao động.
Thiệt hại nề về tài sản
Hư hỏng thiết bị và cơ sở vật chất: Sự cố lò hơi, đặc biệt là nổ, sẽ phá hủy hoàn toàn lò hơi và gây hư hại nghiêm trọng đến các thiết bị, máy móc, và cấu trúc nhà xưởng xung quanh. Chi phí sửa chữa hoặc thay thế là cực kỳ lớn.
Gián đoạn sản xuất: Tai nạn hoặc sự cố lò hơi buộc nhà máy phải ngừng hoạt động, gây gián đoạn chuỗi sản xuất, mất doanh thu và ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp. Thời gian ngừng hoạt động có thể kéo dài để khắc phục hậu quả và sửa chữa.
Vi phạm pháp luật và các chế tài nghiêm khắc
Tại Việt Nam, lò hơi là thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động và thuộc danh mục máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn, vệ sinh lao động (theo Thông tư 36/2019/TT-BLĐTBXH). Việc kiểm định lò hơi là bắt buộc theo quy định của pháp luật.
Giảm hiệu suất và tăng chi phí vận hành
Mặc dù kiểm định không trực tiếp ảnh hưởng đến hiệu suất, nhưng việc không kiểm định đồng nghĩa với việc bỏ qua các dấu hiệu xuống cấp của lò hơi (như cáu cặn, ăn mòn, hỏng van...). Điều này dẫn đến:
Giảm hiệu quả truyền nhiệt: Cáu cặn và ăn mòn làm giảm khả năng truyền nhiệt của lò hơi, khiến nó tiêu thụ nhiều nhiên liệu hơn để tạo ra cùng một lượng hơi.
Tăng chi phí bảo trì không dự kiến: Các hỏng hóc nhỏ không được phát hiện sớm sẽ tích tụ và trở thành vấn đề lớn, đòi hỏi chi phí sửa chữa đột xuất và tốn kém hơn.
>> Xem thêm: Kiểm toán năng lượng nồi hơi là gì? Quá trình kiểm định nồi hơi
Lợi ích khi kiểm định lò hơi
Đảm bảo an toàn tuyệt đối cho con người và tài sản
Phòng ngừa tai nạn, cháy nổ: Lò hơi hoạt động ở áp suất và nhiệt độ cao, tiềm ẩn nguy cơ nổ rất lớn nếu không được bảo trì và kiểm tra đúng cách. Kiểm định giúp phát hiện sớm các hư hỏng, ăn mòn, biến dạng, nứt nẻ hoặc các lỗi kỹ thuật khác trên thân lò, đường ống, van an toàn, hệ thống điều khiển... từ đó đưa ra biện pháp khắc phục kịp thời, loại bỏ các mối nguy hiểm tiềm ẩn và ngăn ngừa các sự cố nghiêm trọng như nổ lò, rò rỉ hơi nước, cháy nổ.
Bảo vệ người lao động: Giảm thiểu rủi ro bỏng, ngộ độc khí hoặc thương tích do các sự cố liên quan đến lò hơi, đảm bảo môi trường làm việc an toàn cho nhân viên.
Kéo dài tuổi thọ và tối ưu hóa hiệu suất thiết bị
Phát hiện sớm hư hỏng: Quá trình kiểm định toàn diện giúp xác định chính xác tình trạng kỹ thuật của lò hơi, bao gồm cả những hư hỏng nhỏ hoặc dấu hiệu xuống cấp ban đầu mà mắt thường khó nhận thấy. Điều này cho phép bảo trì phòng ngừa, sửa chữa kịp thời trước khi vấn đề trở nên nghiêm trọng.
Tối ưu hiệu suất hoạt động: Kiểm định viên sẽ kiểm tra các thông số vận hành, tình trạng cáu cặn, bám bẩn trên bề mặt truyền nhiệt, chức năng của các thiết bị phụ trợ (van an toàn, đồng hồ đo áp suất, nhiệt độ...). Từ đó, đưa ra khuyến nghị để duy trì hiệu suất truyền nhiệt tối ưu, giảm tiêu thụ nhiên liệu và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Kéo dài tuổi thọ thiết bị: Bằng cách duy trì tình trạng tốt và khắc phục các vấn đề kỹ thuật, kiểm định giúp lò hơi hoạt động ổn định, bền bỉ hơn, kéo dài đáng kể vòng đời sử dụng của thiết bị.
Tuân thủ pháp luật và tránh rủi ro pháp lý
Tránh bị xử phạt: Lò hơi là thiết bị thuộc danh mục các loại máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn, vệ sinh lao động theo quy định của pháp luật Việt Nam. Việc kiểm định định kỳ là bắt buộc. Không thực hiện kiểm định hoặc sử dụng lò hơi hết hạn kiểm định sẽ bị xử phạt hành chính rất nặng, có thể lên đến hàng trăm triệu đồng và bị đình chỉ hoạt động.
Tránh truy cứu trách nhiệm hình sự: Trong trường hợp xảy ra tai nạn nghiêm trọng (chết người, thương tích nặng, thiệt hại tài sản lớn) do lỗi không tuân thủ quy định kiểm định an toàn, chủ doanh nghiệp hoặc người chịu trách nhiệm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Đảm bảo quyền lợi bảo hiểm: Hầu hết các hợp đồng bảo hiểm sẽ yêu cầu thiết bị phải được kiểm định định kỳ theo quy định. Nếu xảy ra sự cố và lò hơi không có giấy tờ kiểm định hợp lệ, doanh nghiệp có thể bị từ chối bồi thường bảo hiểm, gây tổn thất tài chính lớn.
Nâng cao uy tín doanh nghiệp: Việc tuân thủ các quy định về an toàn lao động và bảo vệ môi trường thể hiện sự chuyên nghiệp, trách nhiệm của doanh nghiệp, góp phần xây dựng hình ảnh tích cực trong mắt đối tác, khách hàng và cộng đồng.
Giảm chi phí vận hành và bảo trì tổng thể
Giảm chi phí sửa chữa đột xuất: Việc phát hiện sớm và khắc phục các hư hỏng nhỏ thông qua kiểm định giúp tránh được các sự cố lớn, tốn kém chi phí sửa chữa khẩn cấp và thời gian ngừng sản xuất không mong muốn.
Tiết kiệm nhiên liệu: Lò hơi được kiểm định và vận hành tối ưu sẽ truyền nhiệt hiệu quả hơn, giảm lượng nhiên liệu tiêu thụ và tiết kiệm chi phí năng lượng.
Giảm chi phí bảo hiểm: Một số công ty bảo hiểm có thể giảm phí bảo hiểm nếu doanh nghiệp có hồ sơ kiểm định lò hơi đầy đủ và tuân thủ các quy định an toàn.
Quy trình kiểm định lò hơi và khuyến nghị
Quy trình kiểm định lò hơi
Quy trình kiểm định thường được thực hiện theo các bước sau:
Chuẩn bị:
- Thu thập tài liệu kỹ thuật: Bao gồm bản vẽ, thông số kỹ thuật, và hồ sơ vận hành. Đây là cơ sở để kiểm định viên đối chiếu các tiêu chuẩn kỹ thuật của lò hơi.
- Vệ sinh toàn diện: Vệ sinh sạch bề mặt bên trong, bên ngoài của lò hơi, đặc biệt là các bộ phận chịu áp lực và tiếp xúc trực tiếp với nước, nhiệt.
- Bố trí nhân sự: Nhân viên kỹ thuật hỗ trợ kiểm định viên trong suốt quá trình kiểm tra, đảm bảo mọi khâu thực hiện được thuận lợi.
Kiểm tra hồ sơ, lý lịch thiết bị:
- Kiểm tra lý lịch xuất xưởng, các chỉ tiêu về vật liệu chế tạo, tính toán sức bền, bản vẽ chế tạo, hướng dẫn vận hành, bảo dưỡng, sửa chữa.
- Kiểm tra hồ sơ lắp đặt, biên bản nghiệm thu.
- Đối với kiểm định định kỳ/bất thường: Kiểm tra biên bản kiểm định lần trước, nhật ký vận hành, sổ theo dõi sửa chữa và bảo dưỡng.
Kiểm tra kỹ thuật bên ngoài và bên trong:
- Bên ngoài: Kiểm tra tổng thể các khuyết tật như ăn mòn, han gỉ, biến dạng, nứt trên bề mặt kim loại, tình trạng lớp bọc bảo ôn, hệ thống cấp thoát nước, khói thải. Kiểm tra tình trạng hoạt động của các thiết bị phụ trợ như van an toàn, đồng hồ đo áp suất, nhiệt độ, thiết bị đo mức.
- Bên trong: Xem xét tình trạng cáu cặn, han gỉ, ăn mòn thành kim loại, tình trạng mối hàn, bề mặt kim loại các bộ phận chịu áp lực.
Kiểm tra kỹ thuật thử nghiệm (Thử thủy lực):
- Chỉ tiến hành thử thủy lực khi các bước kiểm tra trên đạt yêu cầu.
- Mục đích để kiểm tra độ bền và độ kín của nồi hơi dưới áp suất cao hơn áp suất làm việc.
Kiểm tra vận hành (Kiểm tra nóng):
- Nồi hơi được khởi động để kiểm tra hoạt động ở áp suất làm việc thực tế sau khi đã khắc phục các tồn tại (nếu có) từ các bước trước.
- Kiểm tra hoạt động của các thiết bị phụ, các cơ cấu an toàn, thiết bị bảo vệ và đo lường.
Xử lý kết quả kiểm định:
- Đánh giá tổng thể tình trạng kỹ thuật an toàn của nồi hơi.
- Nếu nồi hơi đạt yêu cầu, đơn vị kiểm định sẽ dán tem kiểm định, cung cấp biên bản kiểm định và cấp Giấy chứng nhận kết quả kiểm định.
Khuyến nghị sau kiểm định lò hơi
Sau khi lò hơi đã được kiểm định và cấp giấy chứng nhận, việc duy trì an toàn và hiệu suất đòi hỏi một chế độ bảo dưỡng và vận hành khoa học:
Thực hiện ngay các khuyến nghị của kiểm định viên: Luôn ưu tiên khắc phục các lỗi và tuân thủ các khuyến nghị đã được ghi trong biên bản kiểm định. Đây là những vấn đề cần được xử lý để đảm bảo an toàn và hiệu suất.
Duy trì lịch bảo dưỡng định kỳ:
Hàng ngày: Xả đáy lò hơi để loại bỏ cặn bẩn, kiểm tra ống thủy sáng, đồng hồ áp suất/nhiệt độ, quan sát hoạt động của bơm cấp nước và hệ thống cấp nhiên liệu.
Hàng tuần/tháng: Kiểm tra chất lượng nước cấp (độ cứng, pH, oxy hòa tan), kiểm tra chức năng van an toàn (thử van xả bằng tay), kiểm tra hệ thống điều khiển mức nước, vệ sinh bên ngoài lò.
Nửa năm/Hàng năm: Kiểm tra tổng thể bên ngoài và bên trong (khi có thể dừng lò), kiểm tra cách nhiệt, các mối nối, tình trạng vật liệu chịu lửa, vệ sinh ống khói, bôi trơn các động cơ, bơm.
Khi dừng lò dài ngày: Áp dụng phương pháp bảo dưỡng khô (ví dụ: dùng vôi sống để hút ẩm bên trong lò) hoặc bảo dưỡng ướt tùy thuộc vào thời gian ngừng hoạt động để chống ăn mòn.
Kiểm soát chất lượng nước cấp chặt chẽ: Đảm bảo nước cấp cho lò hơi luôn đạt tiêu chuẩn về độ cứng, độ pH, hàm lượng oxy và tổng chất rắn hòa tan. Sử dụng hệ thống xử lý nước và bồn khử khí hiệu quả để giảm thiểu cáu cặn và ăn mòn.
Huấn luyện và nâng cao năng lực người vận hành: Đảm bảo người vận hành lò hơi được đào tạo bài bản, có chứng chỉ hành nghề, nắm vững quy trình vận hành an toàn, biết cách xử lý các sự cố khẩn cấp và ghi chép nhật ký vận hành đầy đủ, chính xác.
Theo dõi và ghi chép nhật ký vận hành: Ghi lại các thông số áp suất, nhiệt độ, mức nước, lượng nhiên liệu tiêu thụ, thời gian xả đáy, các sự cố và biện pháp khắc phục. Nhật ký này là cơ sở quan trọng để đánh giá hiệu suất, phát hiện các bất thường và chuẩn bị cho lần kiểm định tiếp theo.
Sửa chữa, thay thế kịp thời: Ngay khi phát hiện bất kỳ hư hỏng hoặc dấu hiệu bất thường nào trong quá trình vận hành hoặc bảo dưỡng, cần dừng lò và tiến hành sửa chữa hoặc thay thế bộ phận bị hỏng bởi các đơn vị có chuyên môn.
Lập kế hoạch kiểm định định kỳ tiếp theo: Không để lò hơi hoạt động quá thời hạn kiểm định cho phép. Luôn chủ động liên hệ với tổ chức kiểm định để lên kế hoạch kiểm định lại đúng thời hạn.
Kết luận:
Việc tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kiểm định định kỳ không chỉ đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người lao động, phòng ngừa rủi ro cháy nổ và thiệt hại tài sản, mà còn góp phần nâng cao hiệu suất hoạt động, tiết kiệm chi phí năng lượng và kéo dài tuổi thọ của thiết bị. Hãy luôn đặt an toàn lên hàng đầu bằng cách hợp tác với NAAN theo hotline (+84) 373 998 977 để kiểm định lò hơi đúng chuẩn – nhanh – tiết kiệm – đúng luật
