Phạm vi phát thải 1, 2, 3: Khung đo lường khí nhà kính cho doanh nghiệp

Trong bối cảnh Net Zero trở thành yêu cầu toàn cầu, việc đo lường và quản lý phạm vi phát thải không còn là lựa chọn, mà đã trở thành nghĩa vụ bắt buộc với doanh nghiệp. Đây là công cụ giúp tổ chức nắm bắt toàn diện lượng phát thải khí nhà kính, tính toán chính xác dấu chân carbon (carbon footprint) và xây dựng kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính một cách minh bạch. Với C-level, hiểu rõ phạm vi 1, 2 và 3 chính là nền tảng để đưa ra quyết định chiến lược về đầu tư công nghệ sạch, đảm bảo compliance và duy trì lợi thế cạnh tranh.

Vì sao doanh nghiệp phải đo phạm vi phát thải?

Lãnh đạo doanh nghiệp hiện đang chịu sức ép từ ba phía:

• Pháp lý trong nước: Nghị định 06/2022/NĐ-CP yêu cầu các cơ sở phát thải lớn phải kiểm kê khí nhà kính, tham gia thị trường carbon từ 2026.
• Chuỗi cung ứng toàn cầu: các chính sách CBAM của EU, EUDR và yêu cầu ESG từ khách hàng quốc tế buộc doanh nghiệp phải minh bạch dữ liệu phát thải.
• Quản trị nội bộ: đo lường phạm vi phát thải giúp doanh nghiệp phát hiện chi phí năng lượng ẩn, tìm cơ hội tiết kiệm nhiên liệu và cải thiện hiệu suất.

>>> Nhận bản tư vấn “Phạm vi phát thải & chiến lược Net Zero cho nhà máy”

Phạm vi phát thải 1 – Trực tiếp từ tài sản doanh nghiệp

Phạm vi 1 bao gồm tất cả phát thải khí nhà kính trực tiếp từ các nguồn mà doanh nghiệp sở hữu hoặc kiểm soát.

• Nguồn cố định: lò hơi, máy phát điện, lò đốt nhiên liệu.
• Nguồn di động: phương tiện vận tải công ty (xe tải, xe bus, tàu thuyền).
• Rò rỉ kỹ thuật: khí lạnh từ hệ thống điều hòa công nghiệp, SF₆ từ thiết bị điện.
• Quy trình công nghiệp: phát thải CO₂ trong sản xuất xi măng, hóa chất, thép.

Ví dụ: một nhà máy giấy dùng lò hơi than → phát sinh CO₂ phạm vi 1 trực tiếp từ quá trình đốt.

Phạm vi phát thải 2 – Gián tiếp từ năng lượng mua ngoài

Đây là phạm vi quan trọng nhất với nhiều doanh nghiệp sản xuất và cũng là nơi NAAN Group tập trung giải pháp.

• Bao gồm phát thải gián tiếp từ điện, hơi nước, nhiệt năng mà doanh nghiệp mua từ bên ngoài.
• Ví dụ: một nhà máy dệt may ở Việt Nam dùng điện lưới từ nhiệt điện than → phát sinh CO₂ phạm vi 2.
• Phạm vi này chiếm tỷ trọng lớn trong dấu chân carbon (carbon footprint), nhưng lại khó kiểm soát vì phụ thuộc vào bên cung cấp năng lượng.

Tại sao cần ưu tiên giảm phát thải phạm vi 2?

• Đây là chi phí lớn nhất trong OPEX (chi phí vận hành).
• Giảm phát thải Scope 2 đồng nghĩa với tiết kiệm điện năng, giảm chi phí trực tiếp.
• Giúp doanh nghiệp đáp ứng ngay các tiêu chuẩn ESG và yêu cầu báo cáo phát thải.

>>> Giải pháp giảm phát thải phạm vi 2 – Liên hệ NAAN Group

Phạm vi phát thải 3 – Chuỗi cung ứng & vòng đời sản phẩm

Phạm vi 3 bao gồm tất cả phát thải gián tiếp khác không thuộc Scope 1 và 2, trải dài từ upstream đến downstream:

• Upstream: vận chuyển nguyên liệu, sản xuất từ nhà cung cấp.
• Downstream: logistics, khách hàng sử dụng sản phẩm, xử lý thải bỏ.

Đặc điểm:

• Chiếm 70–80% tổng phát thải khí nhà kính.
• Khó đo lường nhất vì ngoài tầm kiểm soát trực tiếp.
• Tuy nhiên, bỏ qua phạm vi 3 sẽ khiến báo cáo ESG thiếu minh bạch.

Ví dụ: một công ty xuất khẩu ván ép có phát thải Scope 3 từ: vận chuyển container, xử lý bao bì, và lượng CO₂ khi sản phẩm bị thải bỏ.

>>> Xem thêm:

Thách thức & cơ hội trong việc giảm phát thải

Dễ hơn với phạm vi 1 & 2

• Dữ liệu có sẵn (nhiên liệu, hóa đơn điện).
• Giải pháp: chuyển đổi nhiên liệu sạch (biomass), đầu tư SCADA tối ưu điện, tận dụng nhiệt thải.

Khó hơn với phạm vi 3

• Phụ thuộc vào nhà cung cấp & khách hàng.
• Cần chiến lược hợp tác chuỗi cung ứng (yêu cầu supplier báo cáo carbon footprint, chọn logistics xanh).

Cơ hội

• Giảm phát thải giúp tiết kiệm 20–30% chi phí năng lượng.
• Tăng khả năng tham gia chuỗi cung ứng ESG toàn cầu.
• Tiếp cận vốn đầu tư xanh, tín dụng carbon.

>>> Xem thêm: 6 Phương pháp xử lý khí thải lò hơi hiệu quả

Vai trò của NAAN Group trong giảm phạm vi phát thải 2

NAAN định vị rõ là đơn vị mang đến giải pháp cho doanh nghiệp trong Phạm vi 2 – hỗ trợ giảm phát thải gián tiếp từ năng lượng mua ngoài.

• Tối ưu điện năng: hệ thống SCADA/IoT giám sát và điều chỉnh mức tiêu thụ điện, giảm tổn thất.
• Chuyển đổi sang năng lượng sạch: điện mặt trời áp mái, tận dụng nhiệt thải từ sản xuất, giải pháp lò hơi biomass cung cấp hơi carbon thấp.
• Tiết kiệm chi phí: giúp doanh nghiệp giảm tới 20–30% chi phí năng lượng hằng năm.
• Đáp ứng ESG: giảm phát thải Scope 2 đồng nghĩa với việc cắt giảm đáng kể dấu chân carbon, nâng uy tín trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

>>> Hotline (+84) 373 998 977 – Liên hệ NAAN để giảm phát thải phạm vi 2 cho nhà máy của bạn

FAQ

Phạm vi phát thải là gì và tại sao chia thành 3 phạm vi?
Đây là cách GHG Protocol phân loại để đo và báo cáo phát thải. Phạm vi 1: trực tiếp từ tài sản doanh nghiệp. Phạm vi 2: gián tiếp từ năng lượng mua ngoài. Phạm vi 3: chuỗi cung ứng và vòng đời sản phẩm.

Phạm vi nào khó giảm phát thải nhất?
Phạm vi 3 vì phụ thuộc vào nhiều bên ngoài doanh nghiệp, chiếm tới 70–80% carbon footprint.

Làm thế nào để tính toán dấu chân carbon chính xác?
Cần thu thập dữ liệu nhiên liệu, điện năng, logistics… rồi áp dụng hệ số phát thải theo GHG Protocol để quy đổi về CO₂ tương đương.

Kết luận

Ba phạm vi phát thải trong GHG Protocol là khung chuẩn giúp doanh nghiệp đo lường và quản lý phát thải khí nhà kính. Với C-level, việc hiểu và hành động trên phạm vi 1–2–3 là nền tảng để đạt Net Zero, giảm chi phí và đảm bảo lợi thế cạnh tranh trong nền kinh tế xanh.

>>> Liên hệ NAAN Group để nhận tư vấn và triển khai giải pháp giảm phát thải phạm vi 2 toàn diện.